Beria, Cenk Çalışır ile beni tanıştıran birinci roman oldu. Öylesine sarsıcı bir kurgusu var ki, gerçekte bunların, hatta daha da fazlasının yaşanıyor olduğunu bilmek insanın içini söküyor adeta. Yani bu roman tam da yapması gerekeni yaptığına nazaran, demek ki ben güzel bir müellif keşfettiğim; ne iyi!
Cenk Beyefendi, röportajımızın bir yerinde “Hafızalarında kalacak hikayeler yazabilmiş olmaya çalışıyorum” halinde bir cümle kurdu. İnsan şu okuduklarını nasıl unutur ki… Polisiye sevenlerdenseniz naçizane teklifimdir, Beria’yı kaçırmayın…
KURGULARIN, GERÇEK HAYATA KIYASLA HAYLİ NAİF KALDIĞINI DÜŞÜNÜYORUM
– Cenk Çalışır kimdir?
Okumak, söktüğüm andan itibaren tutkumdu diyebilirim. Yazmakla geç mi tanıştım, daha evvel tanışmış olsak bu aşk sürer miydi bilmiyorum. Hayatla ve dayatılanla her vakit problemleri olan biri oldum. Bildirisi olan kurgulara eğilimim bu yanımdan doğdu sanırım. Çocuklar ve hayvanlar en hassas yanım. Aklımın önüne geçen hırslarım olmadı hiç. Kurguların, gerçek hayata kıyasla epeyce naif kaldığını düşünürüm. Okuru içine alan eserler üretmeyi amaçlıyorum. Her okuru şad etmenin olanaksızlığını da biliyorum. Kendim için yazıyorum klişesinden de uzağım. Okusunlar, beğensinler diye yazıyorum. İlham perisi filan da yok sanırım. Ya da bana uğramıyor. Ne yazıyorsam, düşünüp kendim buluyorum.
Ailesi, komşuları, arkadaşları tarafından sevilen, sayılan, göze batmayan, sıradan biriyim. Tüm seri katiller üzere. (Gülüyor)
– Kendinizi ne hoş anlattınız. Yazmaya ne vakit ve nasıl başladınız?
Beyaz yakalı iş hayatımın terkinden sonra kendime daha çok vakit ayırabildiğim bir periyot başladı. Yazı ile tanışıklığım o periyoda denk gelir. Birinci yapıtımın 2010 yılında yayınlanmasının akabinde bunun durdurabileceğim bir şey olmadığını anladım. Edebi manada kendimi geliştirmek için atölye çalışmalarına, seminerlere katıldım. Bu uğraşım hala devam ediyor.
– Pekala neden polisiye?
Oldum mümkün çok okuyan biriyim. Okumalarımın büyük kısmını aksiyonu bol, gizemi çok kurgular oluşturur. Bu türlü olunca günün birinde yazmak hareketine soyununca, beslendiğim alandan üretiyor olmam sanırım doğal bir sonuç. Öte yandan bir cürümden yola çıkarak insanı anlatıyor olmak, insanın en karanlık tarafından beslenen hikayeler kurmak çok heyecan verici.
– Bir yazma rutininiz var mı?
Yok aslında. Bazen günde on saat bazen haftalarca boşluk. Yazıyı kendime misyon edinen biri değilim. Mesaiye masraf üzere yazabileceğimi de sanmıyorum. Yazıyla arbede da etmem. Yazdığımı beğenmiyorsam inat etmem, ertelerim. Fakat yazmak istediğimde de benim masam, benim ışığım, yazı müziğim üzere aramalarım yoktur. Bilgisayarımı açabildiğim her şartta yazabilirim. Kâfi ki aklım dolmuş ve canım yazmak istiyor olsun.
BERİA VE HİKAYESİ, DAİMA AKLIMIN BİR KÖŞESİNDE BENİMLEYDİ
– Roman yazarken öykünüz için beslendiğiniz kaynaklar neler?
Bu beslenmenin daima olduğunu düşünüyorum. Algım her vakit açıktır. Gazetelerin üçüncü sayfalarındaki bir haberden tutun, gördüğüm bir fotoğrafa, duyduğum bir kelama kadar dikkatimi çeken her şeyden beslenirim. Yazma ya da kurmaca periyodunda bu dikkatim artar. İsimli tıp hususlarını içeren, cinayet çözümlemelerini anlatan belgesel programları izlerim. Bu bahislerde yazılmış, anı ve biyografileri okurum. İnternet üzerinden de araştırma yaparım.
– Pekala ya bizi bir ortaya getiren altıncı romanınız Beria’nın hazırlık süreci nasıldı? Nelerden beslendiniz?
Mülteci açmazı yakın tarihin manşet konusu esasen. Üstelik yalnızca bizim coğrafyamızın da değil. Durum bu olunca günlük gazetelerden tutun da bu hususta yazılmış makale ve araştırma yazılarına, göç etmek zorunda kalan beşerlerle yapılan röportajlara ve hatta bitirme tezlerine kadar birçok bilgi var. Bunlara ek olarak yakın devirde çekilmiş, onların zahmetli ömürlerini anlatan sinema sinemaları ve belgesel programları da sayabiliriz.
– Beria’da, mülteci bir anne-kızın öyküsünü anlatıyorsunuz. Sizi bu mevzuda yazmaya iten şey neydi?
Tüm romanlarımda öbür bir duyguyu öne çıkartmaya çalıştım. Merak uyandıran hareket kurgusu, ben olsam ne yapardım dedirten zihinsel kurgular denedim. Mizah, tansiyon, kaygı işlemeye çalıştım. Beria’dan evvel trajik bir roman yazmak istiyordum. Dramatik birkaç kurguya ilişkin notlar almaya başlamıştım fakat hiç biri birinci cümleyi yazacak kadar heyecanlandırmamıştı beni. İçime sinmemişti. Tam da o günlerde Aylan Bebek kıyıda yatıyordu. O andan sonra mülteciler konusundaki dikkatim arttı. Birkaç yıl birikimim sürdü. Bu ortada iki hikaye kitabım yayınlandı. Yazım süreci de birkaç yıl boyunca devam etti. O müddette Beria ve hikayesi daima aklımın bir köşesinde benimleydi.
ÇOCUKLAR, HAYVANLAR VE TABİAT KARŞISINDAKİ GADDARLIĞIMIZI ANLAMLANDIRAMIYORUM
– Kitabın birinci sayfasında sizi tanıtan bir giriş yazısı var ve size ilişkin şu cümle ile başlıyor: “Yasak meyveyi yediği için cennetten kovulan Havva ile Adem’in çocuklarıyız. Gezegendeki varlık nedenimiz kabahat.” Bu yaklaşımla siz tam bir polisiye yazarısınız, değil mi?
Polisiye, bir cürmün hikayesi üzere gözükse de aslında cürümle temas eden insanın hikayesidir. Kabahat, beşerden bağımsız olarak ele alınamaz. Bir hatadan kelam ediyorsak özünde kelam ettiğimiz insandır. Anlattığımız da o insanın neden, nasıl suça itildiği ya da kabahat işlemeyi neden tercih ettiğidir. Yapacağı hareketin kabahat olduğunu bilen, bu cürmün sonucunda karşılaşacağı cezayı da öngören, lakin vazgeçmek yerine yakalanmamak için önlemler alarak, o cürmü işleyen insan, büyük bir muammadır benim için. Öte yandan polisiye ile istediğim tüm hisleri işleyebiliyorum. Mizah, endişe, tansiyon, heyecan, merak yaratabiliyorum.
– Romana hakim olan his, endişe güya. Aişe’nin, kızı Beria için çok korkuyor oluşu sarıyor okuru. Aişe’yi ayakta tutan aslında kaybetme korkusu mu?
Aişe’de baskın olan his dehşet elbette. Beria’yı bir daha asla bulamayacak olmanın dehşeti. Bu hem akli hem de içgüdüsel olarak bir anne için en doğal ve en baskın his sanırım. Kaldı ki onun kızına daha âlâ bir hayat sağlamak için çıktığı yolda kızını kaybetmiş olması Aişe için birebir vakitte bir suçluluk duygusu. Onu ayakta tutan ise kızını bulma umudu. Beria onun tek çocuğu. Üstündeki kıyafetlerden öteki hayatta sahip olduğu tek şey. Yurdunu terk etmiş, ailesini kaybetmiş, dönecek bir meskeni olmayan Aişe için kızını aramaktan öbür seçenek de yok aslında.
– İnsan tacirlerinin eline düşüyor Aişe ve Beria… Çok acı bir durum bu. İnsan ne soracağını da şaşırıyor. Okurken sahiden dehşete düşüyor. Bunlar sahiden yaşanıyor çünkü…
Evet. Ne yazık ki o denli. Bu bir ticaret konusu ve ticareti yapılan şey insan. On iki bin yıllık tarihimize bakınca gelmiş olmamız gereken düzeyin bugün yaşadığımız hayat olmaması gerektiğini düşünürüm. Hepimiz sınıfta kaldık bence. Çocuklar, hayvanlar ve tabiat karşısındaki gaddarlığımızı anlamlandıramıyorum.
BERİA, İÇİMİ ACITAN BİR ROMAN OLDU
– Çaresiz, dehşet dolu pek çok an var romanda anlattığınız. Yazarken size bıraktığı his durumu ne oldu?
Benim için yazıyor olmanın heyecanı karakterlerdir. O an için o olmak duygusu. O karaktere bürünmek. Onun üzere hissetmeye, düşünmeye çalışmak ve bunu sözcüklere dökmek. O nedenle yazarken çokça üzüldüm, heyecanlandım. Beria içimi acıtan bir roman oldu diyebilirim.
– Öbür karakterlere de ilişkin, pek çok acı dolu öbür öyküler de çıkıyor romandan. Hepsi kurgu mu, yoksa araştırmalar sonucunda ulaştığınız yaşanmış ayrıntılar da var mı?
Beria’daki tüm olaylar ve karakterleri gerçekçi kılan şey, tüm bunların geçmişte çokça yaşanmış, bugün hala yaşanıyor ve gelecekte de çokça yaşanacak olma ihtimalidir. Bu ihtimale ne kadar çok inanıyorsa okur, karakterler o kadar ete kemiğe bürünüyor. Soruya dönecek olursak, tüm karakterler hayalden ibarettir. Birebir kaleme aldığım bir olay ya da karakter yok.
– Karakterleri tanıyalım mı? Siz onları nasıl tanımlıyorsunuz? Aişe ile başlayalım mesela?
Aişe kızı için daha yeterli bir hayattan öbür hasreti olmayan sıradan bir bayan. Büyük umutlarla çıktığı seyahatte başına gelenlerle başa çıkmaya çalışan, kırılma noktalarında savaşmayı seçen bir anne. Bu savaşta kendisine karşı bile yabancılaşan, oburlaşan bir bayan. Kaygının insan vücudunda iki tesiri vardır. Nabız yükselir ve adrenalin salgılar. Aklında da iki tesiri vardır. Odaklanma ve panik. Panik olan kişi korkusuna yenilir ve teslim olur. Başına geleceklere razıdır. Odaklanan kişi ise tehlikenin farkına varır ve savaşır. Aişe’nin hikayesini yaratan da bu kararıdır. Bir an olsun vazgeçmeyişidir.
– Pekala ya Komiser Harun? Aişe ile yolları misal acılarla kesişiyor. Bu, Komiser Harun’un düzgünleşme süreci mi?
Harun hayatındaki tüm pahaları kaybettiği bir anda Aişe ile karşılaşıyor. Onun hayata tutunmasındaki en büyük etken, ölüp gitmesinin faydasızlığı. Meğer ömürde kalırsa bir diğeri için umut olduğunu fark ediyor. Harun’u hayata bağlayan, onu heyecanlandıran bu his oluyor. Harun’a bu türlü bir misyon yüklememdeki en kıymetli neden, Beria’nın kaybını araştıran kişinin olayı içselleştirmesini istememdir. Beria’yı bir belge olarak ele alan, salt işini yapan bir polis olsun istemedim. Aişe’nin Beria için duyduğu umuda rağmen, Harun’un oğlu Ayberk için yaşadığı çaresizlik. Üstelik bu iki aykırılık onları tamamladı.
SAĞ OLSUNLAR, GEREĞİNCE ÜZÜLMÜŞLER. MAKSAT DA BUYDU ZATİ
– Okurlarınızdan nasıl geri dönüşler alıyorsunuz? Romanınız beklediğiniz ilgi ile karşılaştı mı?
Beklenen ilginin ne olduğunu açmak gerek evvel. Bir muharrir olarak maksadım, satış adedinden fazla başucu kitabı yazabilmiş olmak. Hafızalarında kalacak hikayeler yazabilmiş olmaya çalışıyorum. Okurun parasını ve vaktini boşa harcamadığını hissettirmiş olan eserler vermek istiyorum. İçinde bulundukları gerçeklikten kopup, yarattığım kurgu dünyasına geçmiş olabilmelerini hedefliyorum. Edebiyatın üç boyutlu gerçekliğine ulaşmalarını istiyorum. Öte yandan ileti vermeyi, alt metin olarak bir fikri işlemeyi ya da bir hususa dikkat çekmeyi önemsiyorum. Fikri, duygusu olan hikayeler kuruyorum. Bu manada ele alınca yüzümüze yumruk atsaydınız, hatta kürekle vursaydınız en az bu kadar etkilerdi diye yazan okur var. Sağ olsunlar, gereğince üzülmüşler. Gaye da buydu esasen.
– Sizce neden polisiye yazan çok müellifimiz yok? Ya da aslında neden tanınan olanların sayısı az mı demeli?
Aslında yüze yakın polisiye müellifi var ülkemizde; ancak dediğiniz üzere okurun tanıdığı birkaç tanınan isim ile hudutlu. Türkiye Polisiye Müellifleri Birliği, “Poyabir” tam da bu nedenle kuruldu diyebilirim. Evvel biz tanışalım sonra kendimizi okura tanıtalım diye. Meraklı okurun poyabir.com adresine göz atmasını öneririm. Polisiye müelliflerinin çok da tanınıyor olmaması, piyasanın koşulları ile ilgili sanırım. Okur çok satanlar listeleri ile müellifi keşfediyor. Çok satanın, çokça sattırılanın, sattırılmak istenenin iç içe geçtiği bir piyasada yaşanması kaçınılmaz bir süreç bu. Lakin son periyotta bloggerlar, fanzinler, edebiyat mecmuaları, bağımsız kitapevleri ile gelecekte bu kadar sığ olmayacak diye umuyorum.
– Birinci romanınızdan bu yana kaleminizi nasıl değerlendiriyorsunuz? Neler değişti?
İlk romanım çok okur olmanın verdiği özgüven ile yazıldı. Lakin sonrasında yeni bir eser için masaya oturduğumda kendimi tekrar etmemem gerektiğini biliyordum. Edebiyatı öğrenme gayretim birinci romandan sonra başladı. Edebiyat, tekniği olan bir alan; metotları, akımları, teknikleri öğrenmeye başladım. Edebiyat, sabit bir büyüklük de değil; daima değişen ve gelişen bir alan. Bu manada öğrenciliğin de sonu yok. Öğrendiğim her tekniği yazılarımda uygulamaya çalıştım. Karakterlerin psikolojileri konusunda da kendimi geliştirdiğimi düşünüyorum. Buna vakit ayırıyorum. Çok da akademik olmayan psikoloji ve ideoloji kitapları okuyorum.
ARTIK ŞEKİLLENMİŞ BİR LİSAN İŞÇİLİĞİM OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM
– Yazarlıkta en besbelli özelliğiniz, sizi siz yapan nokta sizce nedir?
Her müellifi kendine münhasır kılan yanı üslubudur. “Üslup sahibi olmak ya da müellif olamamak” deyişi vardır. Sanırım benim de altı roman ve iki hikaye kitabından sonra beliren bir üslubum vardır. Muharririn kimliği üslubudur. Bu üslubu oluşturan bence muharririn geçmişi ve yazarken bu geçmişten taşıdıklarıdır.
– Ne üzere?
Yazarın, hayat ideolojisi, sanat anlayışı, anlatım üslubu münasebetiyle üslubudur. Yazarken, sözümüzün karşılığı olan sözcüklerin, okurun beynindeki algı olarak karşılığını bulması gerekir. Halbuki okur bir tane de değildir. Bu nedenle müellifin uygun bir lisan emekçisi olması da gerekir. Ve bu lisan her yazarda diğer bir işleyişe bürünür. Her muharrir üzere benimde artık şekillenmiş bir lisan işçiliğim olduğunu düşünüyorum.
– Yazdıklarınızı fazla bulup paylaşmadığınız oluyor mu? Bu türlü durumlarda kendinizi nasıl yönlendiriyorsunuz?
Şu ana kadar bu türlü bir şey yaşamadım. İçime sinmeyen bir şeyi okura hiç sunmadığım üzere, fazla bulup sildiğim ya da gizlediğim de olmadı.
– Yeni çalışmalara başladınız mı? Gelecekteki projeleriniz neler?
Notlarını aldığım, karakterlerini şekillendirdiğim birkaç çalışmam var. Lakin hiç biri şimdi yazmaya başlayacak kadar olgunlaşmadı. Demlenme süreçleri devam ediyor. Fantastik bir polisiye olabilir tahminen bilmiyorum. Tahminen bir casus ya da hırsız hikayesi. Bir yandan senaryo kümeleri ile de çalışıyorum. Vakit ne getirecek bilmiyorum.
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Cenk Çalışır: Teşekkür ederim.
Beria
Cenk Çalışır
Oğlak Yay.
S.: 408
Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R
*
Damla Karakuş
[email protected]
Instagram: biyografivekitap
