Kıdem tazminatı; yeni sisteme geçilmesi, emekçilerin hak kaybı olmaması, patronların ise maliyetlerinin düşürülmesi denklemiyle, çalışma hayatının değişmeyen gündemi olmaya devam ediyor.
Hükümetin Yeni İktisat Programı’nda yer alan ve Bakan Albayrak’ın yeni bir sistem açıklamasıyla tekrar başlayan kıdem tazminatı tartışmaları; hükümet, personel ve patron temsilcilerinin gelecek günlerde bir ortaya geleceği toplantıyla, farklı bir boyuta taşınacak.
İŞÇİ HAK KAYBINI, PATRON MALİYETİ DÜŞÜNÜYOR
Kıdem tazminatı konusunda, gerek emekçi gerekse de patron kesitinin temsilcileri ortasında kıymetli görüş ayrılıkları bulunuyor. Türk-İş, yeni sistem yerine yalnızca kıdem tazminatını alamayanlarla ilgili mevzuat düzenlemesi yapılmasını isterken Hak-İş, herkesin kıdem tazminatını alabileceği kapsamlı bir düzenlemenin yapılabileceğini belirtiyor.
DİSK’E NAZARAN KIDEM TAZMİNATI PERSONELLERİN ALEYHİNE
Mevcut kıdem tazminatı sisteminin meseleleri çözmediğini vurgulayan Hak-İş, fon sistemine geçilmesi halinde ise bunun devlet garantisinde olması gerektiğini, DİSK ise kıdem tazminatını tartışmaya açmanın, emekçilerin aleyhine olduğunu savunarak fon sisteminin, hak kayıpları manasına geleceğini ileri sürüyor.
TİSK, 30 GÜNLÜK FİYAT 15 GÜNE ÇEKİLSİN DİYOR
Kıdem tazminatıyla ilgili düzenlemeye sıcak bakan patron sendikası TİSK, kıdeme hak kazanma müddetinin 1 yıldan 3 yıla çıkartılması, 30 günlük fiyatın 15 güne çekilmesi gerektiği görüşüne sahip. Yeni sistemin nitelikli iş gücü sirkülasyonunu artırmayacak biçimde olmasını isteyen TİSK, iş ve iş yerine aidiyetin kaybolmaması gerektiği vurgusunu yapıyor.
TOBB, KIDEM SİSTEMİ BÜSBÜTÜN DEĞİŞSİN DİYOR
TOBB’a bağlı odalar ise mevcut kıdem sisteminin büsbütün değişmesi ve işletmelerin üzerindeki kıdem maliyetinin düşürülmesini talep ediyor.
YILLIK KIDEM 30 GÜN ÜZERİNDE HESAPLANIYOR
Türkiye’de birinci kere 1936’da çıkarılan İş Yasası ile uygulanmaya başlayan kıdem tazminatı, bir iş yerinde en az 1 yıldır çalışan personelin belli kaideler oluştuğunda işten ayrılırken aldığı toplu ödeme fiyatını tabir ediyor.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, çalışanın işten ayrılırken giydirilmiş en son brüt fiyatı temel alınıyor. Emekçiye, iş yerinde geçirdiği her bir yıl için bir aylık (30 gün) brüt fiyatı meblağında ödeme yapılırken, bu ödemeden yalnızca damga vergisi kesiliyor. Bu mühlet, toplu iş kontratlarındaki unsurlardan kaynaklı olarak 30 günden fazla olabiliyor.
HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ÖDENİYOR
İşçinin mukavelesinin, “İşveren tarafından güzel niyet ve ahlak kurallarına karşıtlık dışındaki nedenlerle personel tarafından sıhhat, uygun niyet ve ahlak kurallarına terslik yahut iş yerinde işin durması üzere sebeplerle askerlik vazifesi nedeniyle emeklilik hakkının elde edilmesi yahut bu kapsamda gereken sigortalılık mühleti ve prim gününün doldurulmasıyla bayan personelin evlenmesi ve personelin ölümü” ile feshi halinde kıdem tazminatı ödeniyor.
HEDEF AVUSTURYA MODELİ
Kıdem tazminatı sisteminde 2003’te değişiklik yapılan Avusturya’da, patronun belli dönemlerle ödediği para, bir fon tarafından yönetiliyor.
TAZMİNATINIZ KENDİ HESABINIZDA BİRİKİYOR
Avusturya’da çalışanların kıdem tazminatları, bir havuzda değil kendileri ismine açılan bir hesapta birikiyor. Böylelikle personelin hesabında biriken fona, devlet ve patronlar dokunamıyor. Bu modelde, her ay emekçi fiyatlarının aşikâr bir ölçüsü, kıdem tazminatı fonuna aktarılıyor.
