Selen KALDIRIM/ [email protected]
Fransız demiryolu işletmesi Vagon-Li Şirketi’ne ilişkin olan Şark Ekspresi, 4 Ekim 1883 yılında Paris’ten birinci seferine çıktı. Dönemin sultanı Abdülhamid ile röportaj yapmak için Avrupa’dan pek çok gazetecinin İstanbul’a geldiği bu birinci sefere, Osmanlı Devleti’nden memur ve diplomatlar da katıldı. 94 yıl boyunca seferlerini sürdüren Orient Ekspress, dünya tarihinde yer eden pekçok olaya tanıklık etti.
BAŞTA YOLCU DEĞİL, EŞYA TAŞIDI
Şark Ekspresi yalnızca lüks yolcu treni değildi, çeşitli ticaret eşyalarını karşılıklı olarak İstanbul’a ve Paris’e taşıyordu. Tren ileri teknolojiye sahipti ve o vakitler Avrupa’da var olan bütün taşıtlardan çok daha lükstü.
Şark Ekspresi, yaylı otomobille 6-7 hafta sürecek bir yolu 60 saat üzere harika bir müddete indirmişti. Paris ve İstanbul ortasındaki yolculuk birkaç gün sürdü. Yolcular ortasındaki seçkin şahıslardan biri de, The Times gazetesi muhabiri ile romancı ve seyyah Edmond About idi.
Nagelmackers’ın treni, Avrupa’nın en lüks otelinden farksız değildi. Ücretler fevkalâde derecede yüksekti çünkü tren bölümleri özeldi; yasadışı vazifeler için de bir fırsattı. Elhasıl, tren büyük bir başarıydı.
Bulgar Hükümdarı Ferdinand’dan tutun da, Hitler’den İsmet Paşa’ya, Fransız Cumhurbaşkanı Paul Dechanel, Belçika Hükümdarı 2’inci Leopold bile bu trene bir bilet almıştı.
TREN YOLUNA SARAY ÜZERE OTELLER YAPILDI
Bu lüks tren, güzergâhı üzerindeki kentlerde lüks otellerin açılmasına da vesile oldu. Birçok de Riviera Palace, Kahire’de Gizeirah Palace bu adreslerden yalnızca birkaçı.
1895 yılından itibaren İstanbul’a gelen yolcular treni işleten Vagon-Li Şirketi’nin satın aldığı Pera Palas’ta kalmaya başladılar. Giderek İstanbul sosyetesinin de uğrak yerine dönüşen Pera Palas, Orient Express’in konforunu kentte de sürdürdü.
YÜKSEK STANDARTLARIYLA YILLARCA SEÇKİN İSİMLERİ AĞIRLADI
1883 yılında bir Fransız demiryolu şirketi tarafından açılan Orient Express kısa müddette bir efsane haline geldi. Başlangıçta Konstantinopolis (İstanbul) Sirkeci tren istasyonu Münih, Viyana ve Sofya yoluyla Paris’e seyahat ediliyordu.
Şark Ekspresi, 19. yüzyılın sonlarında seyahat tarihindeki en lüks, uzun aralı tren seyahatiydi. Aristokratlar, güçlü ve ünlüler Orient Express’te nizamlı olarak seyahat etti. Gurme şefler, avizeler, tam donanımlı banyolar, devlet salonları ve yemek odaları trenin yüksek bir standartlarıydı.
‘TRENLERİN KRALI’
“Trenlerin hükümdarı ve hükümdarların treni” diye anılıyor Orient Express. Bu trende perdeler ipekten, kadehler kristal, sofralar gümüşten. Hem Avrupa’yı transit geçen birinci tren hem de Avrupa tarihinin birinci lüks treninden kelam ediyorum.
Orijinal ismine minik bir ekleme yapılmış 1905’te açılan Simplon Tüneli’nin ismiyle “Simplon Orient Express” olarak anılmaya başladı.
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞINDA SEFERLER DURDU
4 yıl süren (1914-1918) Birinci Dünya Savaşı sırasında Doğu Ekspres’i seferleri yapılamadı. Uygulanan kısıtlamalar, tren seferlerini sekteye uğratıyordu. Tren savaş sırasında istasyonda kaldı.
Dünya Savaşı sonrası Doğu Ekspresi’nin vagonlarından biri Fransa’da Compiegne Ormanı’na çekildi. Bu vagonda, Birinci Dünya Savaşı’nı bitiren ateşkes antlaşması, 11 Kasım 1918’de, Alman temsilciler ile Fransız ve İngiliz delegasyonları ortasında Doğu Ekspresi’nin 2419 numaralı vagonunda imzalandı.
YENİLEN DEVLETLERİN DURAKLARINDAN GEÇMİYORDU
Birinci Dünya Savaşı’nda raylardan uzak kalan Şark Ekspresi 1919’da tekrar seferlerine başladı. Bu seger Şark Ekspresi yeni sefer güzergâhından Birinci Dünya Savaşı’nın mağlupları olan Almanya ve Avusturya’nın istasyonları çıkarıldı.
Bu tarihten sonra Şark Ekspresi, Paris, Lozan, Milano ve Venedik üzerinden 58 saatte İstanbul’a ulaşmaya başladı.
İSTANBUL’A SON SEFERİNİ YAPTI
İkinci Dünya Savaşından sonra soğuk savaş sebebiyle çeşitli kısıtlamalarla karşı karşıya kalan ve gitgide değerini kaybeden Doğu Ekspresi İstanbul’a son seferini 27 Mayıs 1977 tarihinde gerçekleştirdi. Düzenlenen kutlama ve cümbüş içerisinde son seferini tamamlayan Orient Express, lüks tren seyahatinin simgesi olarak anılarda yaşamaya devam etti.
2007’de ise rotası Strazburg-Viyana olarak kısaltıldı. Tren bu sınırdaki son seferini de Aralık 2009’da gerçekleştirdi.
NOSTALJİ SEFERİNE ÜNLÜ YAĞDI
Doğu Ekspresi’nin 100’üncü yıl seferine, 1983 yılında, dünyanın değişik ülkelerinden gelen 100 kadar ünlü katıldı. Anıları taze tutmak için 1998’den itibaren her yıl eylül ayında yola çıkıp İstanbul Sirkeci Garı’na uğramaya devam etti.
ORİENT İLE SEYAHAT 8 BİN EURODAN BAŞLIYOR
Dünyanın en ünlü ve itibarlı tiplerinden olan Orient Ekspres 1883 yılından bu yana devam ediyor. Orient Ekspres vakit zaman orta verdiği seferlerine son yıllarda yılda bir iki sefer kıymetli turistik destinasyon olarak devam etmekte. Fiyatları epeyce tuzlu olan bu treni yıl içinde yakalayıp bir bilet sahibi olmak için hoş paralar kazanman gerektiği bir gerçek. Göreceğin lüks muameleden kuşkun olmasın.
Dünyaca ünlü İngiliz muharrir Agatha Christie’nin “Doğu Ekspresinde Cinayet” üzere birçok romanına husus olan Orient Ekspres’te seyahat eden turistler bugün 8 bin euro ve üzeri sayılar ödüyor.
