Dizelerini her okuduğumuzda öbür başka yerlerde gezindiğimiz şairler, romanlarının içinde kaybolduğumuz müellifler tahminen fiziken artık yoklar. Halbuki yaşayan ne çok şey bıraktılar gerilerinde. Cümlelerinin yanında, ömürlerini sürdürdükleri, kim bilir kaç söze can verdiği evleri… Bina da yaşar mı diyor insanın bir yanı, geride kalanların vefası o konutları yaşatıyor işte. Artık önümüz bayram, bilhassa İstanbul’dakiler ve yakın etraftakiler, akraba ziyaretleri sonrası kendinize küçük bir edebiyat çeşidi armağan edebilirsiniz. Tahminen hala gidip görmedikleriniz vardır. Bir kitap kurdu iseniz, ne demek istediğimi çok uygun anlayacaksınız. Okuduğunuz her bir söz, işte bu konutlarda büsbütün gerçeğe dönüşecek…
CEMAL SÜREYA
Bugünlerde kız kardeşinin anlatımından “Size Nefesimi Bırakıyorum” isimli Cemal Süreya biyografisi okuyorum. Sanırım en çok onun tesiriyle bakıyorum Süreya’nın konutuna, onun için kurduğum cümlelere, acısını kalbimde hissedişime… Bazen birtakım acılar nasıl da sıradan yaşanıyor. Neyse ki sonrası daima şiir…
(Cemal Süreya’nın Kadıköy’deki evi)
Cemal Süreya, şiirlerinin bir kısmını Kadıköy’deki bu konutta yazdı. Mesken olduğu üzere duruyor. Sokağın ismi artık Cemal Süreya Sokağı, evveliyatının üzerine ne özel cümleler kurdu zira.
Moda’nın pek çok yerinde kaldırımlara da Cemal Süreya’nın nefesini kattığı o özel şiirlerinin mısralarından yerleştirildi. Bastığınız yerlerde bir mısra da sizin ayaklarınıza takılabilir…
KEMAL TAHİR
Bir öteki Kadıköylü de Kemal Tahir. Şaşkınbakkal’da bulunan konutu, hayata veda edişinin akabinde eşi Semiha Hanım tarafından müzeye çevrildi. Bu müzede Tahir’in o meşhur gözlüğünden tutun da, kitaplarına kadar pek çok şeyi görmeniz, anı solumanız mümkün.
Bu ortada yalnızca Tahir’in değil, hapishane günlerinden dost oldukları Nazım Hikmet’e dair de izler görebilirsiniz. Nazım’ın daktilosu, Tahir’in odasında, masanın üzerinden selamlar sizi örneğin.
Adres: Alan Sokak, Alan Apt. Şaşkınbakkal – Kadıköy
Hafta içi 09.00 – 17.00 saatleri ortasında ziyaret edebilirsiniz.
NAZIM HİKMET
Kadıköy’den devam edelim. Nazım Hikmet de Kadıköy’de yaşayan şairlerden. Nazım, İstanbul’dan ayrılmadan evvel eşi Münevver Hanım ile Mühürdar Mahallesi Dumlupınar’da bulunan bu meskende yaşıyordu.
(Pembe olan mesken, Nazım Hikmet’in yaşadığı ev)
Ev hala olduğu üzere duruyor. Lakin onu da yalnızca uzaktan seyretmek mümkün, gördüğünüzde “Burası Nazım Hikmet’in yaşadığı ev!” diyebilirsiniz, o kadar. Zira burası bir müze değil…
BEHÇET NECATİGİL
Kadıköy’den bir vapurla çabucak Beşiktaş’a geçelim, bizi orada Behçet Necatigil bekliyor. Necatigil, Nüzhetiye Caddesi, Deniz Apartmanı 23 numaralı dairede 1964-1979 yılları ortasında yaşamış ve hatta hayata bu meskende veda etmişti. Artık bu konut de duruyor. Bir müze olmadığı için onun da içini gezmek mümkün değil doğal; lakin varlığını bilmek güzel…
Bir de Necatigil’in yaklaşık on yıl yaşadığı Camgöz Sokak var. “Eski Sokak” şiirinde de anlatır bu şiiri. Bu sokağa, vefatının akabinde 1987’de, Camgöz Sokağa, “Behçet Necatigil Sokağı” ismi verildi.
ORHAN KEMAL
Orhan Kemal de, Beyoğlu sakinlerinden biriydi. Buradaki meskeni, 2000’de, müzeye çevrildi.
Öldüğünde yüzünden alınan kalıpla birlikte, özel eşyaları da bu müzede sergileniyor. Ayrıyeten Orta Güler’in çektiği özel fotoğrafları da yeniden bu müzede…
Adres: Akarsu Cad. No:30 Cihangir, Firüz Ağa Mescidinin karşı yolu.
Hafta içi 09.00 – 18.00 ve Cumartesi 10.00 – 18.00 saatleri ortasında ziyaret edebilirsiniz.
MEHMET AKİF ERSOY
İstanbulluların aşina olduğu bir meskenden bahsediyoruz artık: Galatasaray’da, İstiklal Caddesi ile Acara Sokağı’nın kesişiminde bulunan Mısır Apartmanı! Hatta “Mısır Apartımanı” şeklinde müellif binanın üzerinde.
Ersoy, hayatının son 6 ayını işte bu konutta geçirdi. Bu mesken bunun için değerli. Meğer Mısır Apartmanını değerli kılan bir isim daha var:
(Mithat Cemal Kuntay)
“Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır,
Toprak, şayet uğrunda ölen varsa vatandır.”
dizelerinin sahibi Mithat Cemal Kuntay da Mısır Apartmanı’nda bir devir yaşamış…
AHMET HAMDİ TANPINAR
Tanpınar’ın doğduğu meskenin adresi o vakitte şöyle: Şehzadebaşı, Karagöz Mahallesi Cami-i Şerif Sokak diye geçen adreste, 36 (veya 26) numara. O vakitler Çamlık diye geçen bu semti, biz bugün Fatih olarak biliyoruz. Daha doğrusu, Fatih ve Şehzadebaşı’nın ortalarında, Atatürk Bulvarı ile Horhor Caddesi ortasında kalıyor. Artık bu semt, o zamanlardaki üzere değil alışılmış. Hal bu türlü olunca yaşadığı konutu görmek mümkün değil; lakin Tanpınar bu sokaklardan geçti demek mümkün…
(Ahmet Hamdi Tanpınar Müzesi)
Tanpınar’ın konutuna ulaşamıyoruz tahminen; lakin onunla ilgili sokaklar dışında bir şey daha var aslında. Dünyanın çeşitli ülkelerinde bulunan, tanınmış muharrirler ismine açılan edebiyat meskenleri, müzeleri var ve bunlardan İstanbul’da olanı, Ahmet Hamdi Tanpınar adına! Yeri gelmişken Edebiyat Müze Kütüphanelerinin Ankara ayağı Mehmet Akif Ersoy, Adana ayağı Karacaoğlan ve Diyarbakır ayağı da Ahmet Arif’ verilmiş. Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi, Tanpınar’ın özel ömrünü, yapıtlarını barındırmaktadır.
(Narmanlı Han)
Adres: Alemdar Caddesi, Gülhane Parkı Girişi- Fatih
Ayrıca bunun yanında, yapıtlarını yazdığı, avlusunda çayını içip sohbet ettiği Narmanlı Han da var. Buraya da gelebilir, odasını gezebilirsiniz.
Adres: İstiklal Caddesi, Narmanlı Han, No: 390
TEVFİK FİKRET
Fikret, oğlu Haluk’u, doğduğu günden beri bilgi dolu bir aydın olarak yetiştirmeyi hedeflerken, Haluk din değiştirip rahip olmuştu. Üzerine bir de izini kaybettiren Haluk’un akabinde Fikret, buhranlı vakitler yaşamaya başladı. Bu buhranlardan sonra, Bebek’te, üç katlı bir konut tasarladı ve burada inzivaya çekildi. 1906 – 1915 yılları ortasında yaşadığı bu mesken, 1940’ta, devrin Belediye Lideri Lütfi Kırdar tarafından “Edebiyat-ı Cedide Müzesi”ne dönüştürüldü. 1961’den itibaren de “Aşiyan Müzesi” olarak anılmaya başlandı.
Bu müzede, daha pek çok muharrire, şaire de ilişkin özel şeyler sergileniyor. Hatta odalara bölünmüş. Şair Nigar Hanım Odası, Edebiyat-ı Cedide Odası ve Abdülhak Hamit Salonu birinci kattadır. İkinci katta ise, özel eşyaları ile ömrünü yitirdiği yatağının bulunduğu yatak odası, yazılarını, şiirlerini yazdığı çalışma salonu bulunur.
ORHAN VELİ KANIK
Ve bir garip Orhan Veli’de sıra…
İstanbul deyip de ondan bahsetmemek olur mu hiç! Kısacık ömrü, doğduğu bu konutta geçti: Beykoz’a bağlı Yalıköyü’nde, İshak Ağa Yokuşu, Çayır Sokak 9 numaralı konakta. Pek çok şiirini işte bu meskende yazdı.
İstanbul aşığı Orhan Veli, lisanlara pelesenk Anlatamıyorum şiirini de rivayete nazaran bu meskende yazmıştı…
YAHYA KEMAL BEYATLI
Bir öbür İstanbul’a şiirler sistem şair de Yahya Kemal. Aziz İstanbul şiirin de ne de hoş anlatır kenti:
“Sana dün bir zirveden baktım Aziz İstanbul,
Görmedim, gezmediğim, sevmediğim hiçbir yer,
Ömrüm hayli gönül tahtına keyfince şura,
Sade bir semtini sevmek bile bir ömre değer…”
(Yahya Kemal’in Üsküp’teki evi)
Yahya Kemal, bugün Makedonya sonlarındaki Üsküp’te doğdu. Çocukluğu ve gençliği Üsküp’teki konutunda geçti. Lakin son vakitlerinde İstanbul Taksim’de Park Otel’e yerleşen Yahya Kemal, vefatına de burada yaşadı. Sessiz Gemi şiirini de burada yazdığı dolaşan bilgiler ortasında.
(Yahya Kemal Beyatlı Müzesi)
Türkçeyi, İstanbul’u çok seven şaire de teşekkür gecikmedi şüphesiz. Beyazıt’ta, ismine bir müze düzenlendi.
Adres: Mimar Hayrettin, Kabahati Baki Sk. No:1, 34126 Fatih/İstanbul
Hafta içi 10.00 – 16.00 saatleri ortasında ziyaret edebilirsiniz.
SAİT FAİK ABASIYANIK
Bir de İstanbul’u, bilhassa adalarından seven kalemler var. Sait Faik, ömrünün son 10 yılını Burgazada’daki bu konutta geçirdi. 1959’da açılan müze, Sait Faik’in mirası olarak 1964’te Darüşşafaka Cemiyeti tarafından muhafaza altına alındı ve 2009’da da bir müzeye dönüştürülen meskeni bakıma alınarak 2013’te ziyarete tekrar açıldı.
Burada Sait Faik’in basılmamış el yazması yapıtları, mektupları ile pek çok özel eşyası sergileniyor.
Adres: Burgazada, Çayır Sokak No:15, 34975 Adalar/İstanbul
Pazartesi ve Salı günleri hariç her gün 10:30-17:00 saatleri ortasında ziyaret edebilirsiniz.
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR
Bir öteki ada sevdalısı da, Hüseyin Rahmi. 1912 – 1944 yılları ortasında Hüseyin Rahmi Heybeliada’daki bu meskende yaşadı. Nevi şahsına münhasır kişiliği ile dikkat çeken muharrir, ada ile adeta bütünleşti. Konutu, 2000’de, müzeye dönüştürüldü. Konut işlerine meraklı olan Hüseyin Rahmi’nin pek çok el işi eşyası, kitapları, özel eşyaları burada sergileniyor.
Adres: Heybeliada, Demirtaş Sokağı No:42, 34973 Adalar/İstanbul
10.00 – 16.00 saatleri ortasında haftanın her günü ziyaret edebilirsiniz.
*
Damla Karakuş
Instagram:
